අද අපි කතා කරන්න යන්නේ ඔයාලා ගොඩක් දෙනෙක් අපෙන් අහපු හරිම වැදගත් මාතෘකාවක් ගැන. ඒ තමයි Bitcoin සහ අනිත් crypto ලාභ වලට ලංකාවේ බදු ගෙවන්නේ කොහොමද කියන එක, ඒ වගේම Binance වගේ platform වල ඔයාගේ trades වලට බලපාන අලුත් VAT නීති වෙනස්වීම් ගැන.
ඉතින් මේ ගැන ඉතාම පැහැදිලිව අපේ Bitcoin Sri Lanka YouTube නාලිකාවේ වීඩියෝ එක්කින් ඉදිරිපත් කරලා තියනවා. මේ පහල තියෙන්නෙ ඒ වීඩියෝ එක. ඔයාට පුළුවන් ඒකත් බලන්න.
මුලින්ම මේක තේරුම් ගන්න එක හරිම වැදගත්: ලංකාවේ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව, ඒ කියන්නේ IRD එක, Bitcoin වගේ cryptocurrencies වලට අදාළව කිසිම නිශ්චිත නීති මාලාවක් හෝ නිල මාර්ගෝපදේශයක් නිකුත් කරලා නැහැ. ඒ කියන්නේ, "මේක තමයි Bitcoin වලට බදු ගෙවන විදිය" කියලා කෙලින්ම කියන එක නිල ලේඛනයක් නැහැ. හැබැයි, ඒකෙන් ඒවා බදු රහිතයි කියලා අදහස් වෙන්නේ නැහැ, ඒ වගේම බදු රහිතයි කියලා හිතන එක කිසිසේත්ම හොඳ අදහසක් නෙමෙයි. ඒ වෙනුවට, අපිට තියෙන tax නීති දිහා බලලා, cryptocurrencies ඒවාට කොහොමද ගැලපෙන්නේ කියලා බලන්න වෙනවා.
ක්‍රිප්ටෝ කියන්නේ මොනවද මේ ටැක්ස් වලට අනුව?
ඉතින්, ඒවා මේ නීති වලට ගැලපෙන්නේ කොහොමද? දැනට පවතින IRD නීතිය යටතේ, Bitcoin සහ අනෙකුත් cryptocurrencies සාමාන්‍යයෙන් සලකන්නේ "අස්පෘශ්‍ය වත්කම්" (intangible assets) ඒ කියන්නේ භෞතික නොවන සම්පත් විදිහටයි. IRD එක අස්පෘශ්‍ය වත්කම් කියන එක පුළුල්ව නිර්වචනය කරන්නේ, අතට අල්ලන්න බැරි වත්කම් විදිහට. මේකට තාක්ෂණික අයිතිවාසිකම් (technology rights), software, සහ අනිත් භෞතික නොවන වත්කම් ඇතුළත් වෙනවා. IRD මාර්ගෝපදේශයකින් පවා පෙන්නුම් කරන්නේ, හැම අස්පෘශ්‍ය වත්කමක්ම වර්ග කරලා, ඒකේ ප්‍රයෝජනවත් ආයු කාලය අනුව අවප්‍රමාණ කාලයක් (depreciation period) යොදන බවයි. ඒ කියන්නේ, Bitcoin කෙලින්ම නම් කරලා නැති වුණත්, මේ වත්කම් tax කටයුතු සඳහා පිළිගන්නවා. ඒ නිසා, tax කටයුතු සඳහා, ඔයාගේ crypto එක දැනට පවතින IRD මාර්ගෝපදේශ අනුව වෙනත් ඕනෑම "දේපළක්" වගේ සලකන්න ඕන.
ක්‍රිප්ටෝ ලාභ වලට බදු ගෙවන්නේ කොහොමද?
දැන් අපි ලාභ ගැන කතා කරමු. ඔයා වත්කමක් විකුණලා හෝ වෙනත් ආකාරයකින් dispose කරලා ලාභයක් ලබනකොට, එතනට එන්නේ "ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද" (Capital Gains Tax - CGT). IRD එක වත්කම් හෝ ආයෝජන විකිණීමෙන් ලැබෙන ලාභ වලට CGT අදාළ කරනවා. Cryptocurrencies "අස්පෘශ්‍ය වත්කම්" කියන කාණ්ඩයට වැටෙන නිසා, ඔයාගේ crypto විකුණන එක, trade කරන එක, හෝ වෙනත් විදිහකට dispose කරන එක CGT වගකීම් වලට යටත් වෙනවා කියන එක තර්කානුකූලයි. ශ්‍රී ලංකා නීතිය යටතේ, මේ ලාභ වලට සාමාන්‍ය CGT අනුපාතය 10%ක් විදිහට බදු අයක කරනවා.
ඉතින්, ප්‍රායෝගිකව මේකෙන් ඔයාට තියෙන තේරුම මොකක්ද?
ප්‍රායෝගිකව අපි මොනවද කරන්න ඕනේ?
ඔයාගේ crypto එක හැමවෙලේම tax කටයුතු සඳහා අස්පෘශ්‍ය වත්කමක් (intangible asset) විදිහට සලකන්න.
ඔයාගේ හැම disposal එකක්ම (විකිණීමක්ම හෝ හරවා යැවීමක්ම) track කරන්න. මේ කියන්නේ, ඔයා crypto එක ගත්තේ කවදාද, ඒකට කොච්චර වියදම් වුණාද, විකුණුවේ කවදාද, සහ විකුණලා කොච්චර මුදලක් ලැබුණාද කියන එකේ වාර්තාවක් තියාගන්න එක.
ඔයාගේ ලාභය ගණන් බලන්න. ඔයාගේ disposal ලාභය කියන්නේ ඔයාට ලැබුණු මුදලින් ඔයාගේ වියදම (cost basis) අඩු කිරීමෙන් ලැබෙන මුදලයි. මේ දෙකම ගනුදෙනුව කරන වෙලාවේ ශ්‍රී ලංකා රුපියල් වලින් වෙන්න ඕන.
Tax කාලය එනකොට, මේ ලාභ "Capital Gains Tax" යටතේ ඔයාගේ අදාළ tax return එකට ඇතුළත් කරන්න.
ඒ වගේම, ඔයාගේ net gains වලින් 10%ක් ඔයාගේ tax වගකීම සඳහා වෙන් කරලා තියන එක හරිම බුද්ධිමත් වැඩක්.
මේ "අස්පෘශ්‍ය වත්කම්" සහ CGT ක්‍රමවේදය අනුගමනය කිරීම, විශේෂයෙන්ම IRD එකෙන් crypto ගැන නිශ්චිත නියෝග නිකුත් කරන තුරු, පවතින නීති වලට අනුකූලව කටයුතු කරන්න පුළුවන් නීත්‍යානුකූලව හරිම ක්‍රමවේදය විදිහට සැලකෙනවා.
අලුත් VAT වෙනස්වීම් මොනවද?
දැන් අපි කතා කරමු අලුත් VAT වෙනස්වීම් සහ ඒවා Binance වගේ platform වල ඔයාගේ trades වලට බලපාන්නේ කොහොමද කියලා. මේක අලුත්ම සංවර්ධනයක්. 2025 අංක 04 දරන එකතු කළ අගය මත බදු (සංශෝධන) පනත (Value Added Tax (Amendment) Act No. 04 of 2025) යටතේ, ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිභෝගිකයන්ට digital services සපයන ශ්‍රී ලංකාවේ පදිංචි නැති සේවා සපයන්නන් මත 18%ක VAT එකක් හඳුන්වා දෙනවා. මේ අලුත් නීතිය 2025 ඔක්තෝබර් 01 වෙනිදා සිට ක්‍රියාත්මකයි.
මෙන්න මේක තමයි වැදගත්ම කොටස: මේකට FinTech, cryptocurrency exchanges, සහ blockchain-based services විශේෂයෙන් ඇතුළත් වෙනවා. ඒ නිසා, ඔයා Binance වගේ global exchange එකක් පාවිච්චි කරනවා නම්, ඒක non-resident provider කෙනෙක් නිසා, මේ වෙනස්කම් අදාළ වෙනවා.
හැබැයි, මෙන්න මෙතන තියෙන ප්‍රධාන වෙනස: VAT එක අදාළ වෙන්නේ exchange එකෙන් අය කරන "සේවා ගාස්තුවට" මිසක්, cryptocurrency එකේ වටිනාකමට නෙමෙයි. උදාහරණයක් විදිහට, exchange එකක් ඔයාගේ Bitcoin trades වලට 0.5%ක trading fee එකක් අය කරනවා නම්, ඔයා LKR 1,000,000ක crypto trade කරනවා නම්, VAT එක LKR 900ක් විතරයි (ඒ කියන්නේ LKR 5,000ක trading fee එකෙන් 18%). ඒක ඔයා trade කරපු සම්පූර්ණ LKR 1,000,000ට අදාළ වෙන්නේ නැහැ.
ඒ කියන්නේ, VAT එක අදාළ වෙන්නේ ඔයාගේ trading fees, withdrawal fees, හෝ මේ platform වලට ඔයා ගෙවන ඕනෑම subscription fees වගේ දේවල් වලටයි. මේ non-resident exchanges වලට, ඔවුන්ගේ සේවා ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිභෝගිකයන්ට දෙන සේවාවන් යම් සීමාවකට (වසරකට LKR මිලියන 60ක් හෝ කාර්තුවකට LKR මිලියන 15ක්) වඩා වැඩි නම්, ලියාපදිංචි වෙලා, මේ 18% VAT එක fees මත එකතු කරලා, කාර්තුමය වශයෙන් රජයට ගෙවන්න වෙනවා.
ඔයාට මේකෙ බලපාන්නේ කොහොමද?
මේකෙන් ඔයාට, ඒ කියන්නේ user ට, මොකද වෙන්නේ? බොහෝ platform මේ 18% VAT ගාස්තුව කෙලින්ම ශ්‍රී ලංකාවේ user ට transfer කරයි. ඒ නිසා, ඔයා global exchange එකක් හරහා trade කරනවා නම්, 2025 ඔක්තෝබර් මාසයේ ඉඳන් මේ අලුත් VAT එක අදාළ වුණාම ඔවුන්ගේ fees වලට ආසන්න වශයෙන් 18% ක වැඩිවීමක් ඔයාට දකින්න ලැබෙයි. මේක crypto platform සපයන සේවාවන්ට අදාළ පරිභෝජන බද්දක් (consumption tax) මිසක්, ඔයාගේ Bitcoin ලාභ වලට හෝ capital වලට අදාළ බද්දක් නෙමෙයි.
අවසාන වශයෙන් සාරාංශයක්
සාරාංශයක් විදිහට කිව්වොත්: ශ්‍රී ලංකාවට crypto-විශේෂිත tax නීති නැති වුණත්, ඔයා හැමවෙලේම ඔයාගේ crypto ලාභ මත 10%ක ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්දක් (Capital Gains Tax) සඳහා සූදානම් වෙන්න ඕනේ, ඒවා අස්පෘශ්‍ය වත්කම් විදිහට සලකමින්. ඒ වගේම, 2025 ඔක්තෝබර් මාසයේ ඉඳන්, Binance වගේ non-resident crypto exchanges අය කරන සේවා ගාස්තු මත 18%ක VAT එකකට සූදානම් වෙන්න, ඒක ඔයාගේ දැනට පවතින trading සහ withdrawal fees වලට එකතු වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
IRD එකෙන් අලුත් updates එනවද කියලා අවධානයෙන් ඉන්න, හැමවෙලේම ඔයාගේ crypto transactions වල records හොඳින් තියාගන්න.
අදට ගිහින් එන්නම් සුභ දවසක්...
සැළකිය යුතුයි:
අධ්‍යාපනික අරමුණු සඳහා පමණි: මෙම ලිපියේ අන්තර්ගතය වර්තමාන තොරතුරු හා අධ්‍යාපනික අරමුණු සඳහා පමණක් එකතු කර ඇති අතර, කිසිඳු ආකාරයක මුදල් ආයෝජන උපදේශයක් නොවේ.
මූල්‍ය උපදෙස් නොවේ: මෙම වීඩියෝව සපයා ඇත්තේ තොරතුරු දැනගැනීම සඳහා පමණක් වන අතර එය මූල්‍ය, නීතිමය හෝ බදු උපදෙස් ලෙස නොසැලකිය යුතුය. ඕනෑම මූල්‍ය තීරණයක් ගැනීමට පෙර ඔබගේම පර්යේෂණ සිදු කර බලපත්‍රලාභී වෘත්තිකයෙකුගෙන් උපදෙස් ලබාගන්න.
Share this post
