Bitcoin Halving - බිට්කොයින් කෙරෙහි බලපෑම

ආයුබෝවන්. අද අපි කතා කරන්න යන්නේ බිට්කොයින් ලෝකයේ හරිම වැදගත් දෙයක් ගැන – ඒ තමයි බිට්කොයින් හාල්වින් (Bitcoin Halving) එක. සමහරවිට ඔයාලා මේ ගැන සෝෂල් මීඩියාවලින් හරි, නිව්ස් ආර්ටිකල් වලින් හරි අහලා ඇති. මොකක්ද මේ "හාල්වින්" එක? ඇයි මේක වෙන්නේ? හැමෝම අහන ලොකුම ප්‍රශ්නය – මේකෙන් බිට්කොයින් මිලට බලපානවද? අපි මේක පියවරෙන් පියවර බලමු.

 ඉතින් මේ ගැන ඉතාම පැහැදිලිව අපේ Bitcoin Sri Lanka YouTube නාලිකාවේ වීඩියෝ එක්කින් ඉදිරිපත් කරලා තියනවා. මේ පහල තියෙන්නෙ ඒ වීඩියෝ එක. ඔයාට පුළුවන් ඒකත් බලන්න.

මේක මොකක්ද කියලා මුලින්ම බලමු නේද?

මුලින්ම අපි තේරුම් ගනිමු මොකක්ද මේ බිට්කොයින් කියන්නේ කියලා. ඔයාලට පුළුවන් බිට්කොයින් කියන්නේ විශේෂ ඩිජිටල් සල්ලි වර්ගයක් කියලා හිතන්න.. හැබැයි මෙන්න මෙතනයි වැඩේ – ලෝකේ කොච්චර ප්‍රමාණයක් හදන්න පුළුවන්ද කියලා සීමාවක් තියෙනවා. ඇත්තටම සම්පූර්ණයෙන්ම හදන්න පුළුවන් බිට්කොයින් ප්‍රමාණය බිලියන 21යි. මේක බිට්කොයින් වල කෝඩ් එකේම (code) ස්ථිරව තියෙන නීතියක්. ලංකාවේ රුපියල් මුද්‍රණය කරනවා වගේ, කිසිම ආණ්ඩුවකට හරි මහ බැංකුවකට හරි කැමති විදිහට බිට්කොයින් ප්‍රින්ට් කරන්න බැහැ.

දැන් මේ බිට්කොයින් හැදෙන්නේ කොහොමද?

 මේවා හැදෙන්නේ මයිනින් (Mining) කියලා ක්‍රමයකට. හිතන්න මේක ලෝකේ වටේ තියෙන කම්පියුටර් ජාලයක් ඔක්කොම එකතු වෙලා හරිම අමාරු ගණන් හදනවා වගේ වැඩක් කියලා. කම්පියුටරයක්, එහෙම නැත්තම් මයිනර් (Miner) කෙනෙක්, ප්‍රශ්නයක් විසඳුවාම, එයාට අලුතෙන් බිට්කොයින් ටිකක් ලැබෙනවා. මේකට කියන්නේ බ්ලොක් රිවෝඩ් (Block Reward) එක කියලා. මේ මයිනර්ස්ලා බිට්කොයින් නෙට්වර්ක් එකේ (network) වෙන හැම ට්‍රාන්සැක්ෂන් එකක්ම (transaction) ආරක්ෂිතව, තහවුරු කරනවා. ඉතින් එයාලා හරිම වැදගත් වැඩක් කරන්නේ. මේ ගැන අපි අපේ මයිනින් විඩීයෝ එකේ සම්පූර්නයෙනම කතා කරනවා. ඔයාට පුළුවන් ඒ වීඩීයෝ එක බලන්න.

බිට්කොයින් හාල්වින් එක කියන්නේ මොකක්ද කියලා අපි බලමු. සෑම අවුරුදු හතරකට සැරයක්ම, මේ මයිනර්ස්ලට ලැබෙන රිවෝඩ් එක භාගෙට අඩු වෙනවා. මේකට තමයි අපි බිට්කොයින් හාල්වින් (Bitcoin Halving) එක කියලා කියන්නේ. ඒ කියන්නේ කලින් බ්ලොක් එකක් මයින් කරලා බිට්කොයින් 6.25ක් ලැබුණා නම්, හාල්වින් එකෙන් පස්සේ ලැබෙන්නේ 3.125යි. අන්තිමටම හාල්වින් එක සිද්ධ වුණේ 2024 අප්‍රේල් මාසේ. දැන් මයිනර්ස්ලට ලැබෙන්නේ බ්ලොක් එකකට බිට්කොයින් 3.125යි. මේක කලින්ම සැලසුම් කරපු දෙයක්, බිට්කොයින් සිස්ටම් එකේම හැදිලා තියෙන්නේ. මේක වෙන්නේ බ්ලොක්ස් 210,000කට සැරයක් විතර. ඒක ආසන්න වශයෙන් අවුරුදු හතරකට සැරයක් වෙනවා.

දැන් ඔයා හිතනවා ඇති ඇයි මේක වෙන්නෙ කියලා.  ඇයි සතෝෂි නකාමොටෝ (Satoshi Nakamoto) – එහෙම නැත්තම් බිට්කොයින් හැදූ කෙනා – මේක මෙහෙම නිර්මාණය කළේ? උත්තරේ සරලයි: දුර්ලභත්වය (scarcity) ඇති කරන්න. අලුතෙන් මාකට් එකට එන බිට්කොයින් ප්‍රමාණය ටිකෙන් ටික අඩු කරන නිසා, සැපයුම (supply) සීමා වෙනවා. මේක මෙහෙම හිතන්න: හිතන්නකෝ අර විශේෂ කුකීස් හදන බේකරියක් තියෙනවා කියලා. හැබැයි අවුරුදු කිහිපයකට සැරයක්ම, ඒ බේකරියෙන් කුකීස් හදන ගාන අඩු කරන්න පටන් ගන්නවා. හැබැයි ඩිමාන්ඩ් එක (demand) එහෙම්මම තියෙනවා, නැත්තම් වැඩි වෙනවා. එතකොට මොකද වෙන්නේ? කුකීස් ගන්න අමාරු වෙන නිසා ඒවා ගොඩාක් වටිනවා නේද?

පසුගිය කාලෙත් බිට්කොයින් වලට වුණේ මේකම තමයි. අපි ඉතිහාසය බැලුවොත්:

• පළවෙනි හාල්වින් එක වුණේ 2012දී. එතකොට බිට්කොයින් මිල තිබුණේ ඩොලර් 11ක් වගේ. අවුරුද්දක් යනකොට ඒක ඩොලර් 1,000 පැන්නා.

• දෙවෙනි හාල්වින් එක 2016දී. ඊට පස්සේ මිල 2017 අවසානය වෙනකොට ඩොලර් 20,000ක් විතර ළඟා වුණා.

• තුන්වෙනි හාල්වින් එක 2020දී. ඒ වෙනකොට බිට්කොයින් ඩොලර් 9,000ක් වගේ තිබුණා. ඒ අවුරුද්ද අන්තිම වෙනකොට ඩොලර් 30,000 පැන්නා, ඊට පස්සේ ඊටත් වඩා වැඩි වුණා.

ඉතින් ඔයාලට මේ රටාව පේනවා නේද? හාල්වින් එකෙන් සප්ලයි එක අඩු වුණා, කාලයත් එක්ක වැඩි දෙනෙක් බිට්කොයින් ඕනේ වුණාම, මිල ඉහළ ගියා. මේක නිසයි ගොඩක් ආයෝජකයෝයි, ට්‍රේඩර්ස්ලායි හාල්වින් එක හරිම වැදගත් දෙයක් විදිහට බලන්නේ. සමහරු හාල්වින් එකට කලින්, මිල අඩු වෙලාවට බිට්කොයින් ගන්නත් බලනවා. එයාලා හිතන්නේ ඊට පස්සේ අවුරුදුවල මිල වැඩි වෙයි කියලා.

හැබැයි මම මේක හොඳට පැහැදිලි කරන්නම්. හාල්වින් එකෙන් මිල අනිවාර්යයෙන්ම වැඩි වෙනවා කියලා සහතිකයක් නැහැ. පහුගිය දේවල් එහෙම වුණා කියලා අනාගතේත් එහෙම වෙයි කියලා පොරොන්දුවක් නැහැ. බිට්කොයින් මිලට බලපාන තව ගොඩක් දේවල් තියෙනවා. ලෝක ආර්ථික තත්ත්වයන්, පොලී අනුපාත, ලොකු නිව්ස් සිද්ධි, නැතිනම් රටවල් දාන නීති රෙගුලාසි (regulations) වගේ දේවල් මේකට බලපානවා. උදාහරණයක් විදිහට, ලොකු රටවල ආර්ථික ප්‍රශ්න ආවොත් හරි, උද්ධමනය (inflation) වැඩි වුණොත් හරි, ගොඩක් අය බිට්කොයින් ගන්න බලන්න පුළුවන්. ඒකෙන් ඩිමාන්ඩ් එකට බලපානවා. අනිත් පැත්තෙන්, ආණ්ඩු තද නීති දැම්මොත්, මිනිස්සුන්ට බිට්කොයින් පාවිච්චි කරන්න අමාරු වෙන්න පුළුවන්.

ඒ වගේම, සාමාන්‍ය බිට්කොයින් පාවිච්චි කරන කෙනෙක්ට, හාල්වින් එකෙන් කෙලින්ම ඔයා බිට්කොයින් යවන හරි ගන්න හරි විදිහ වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. ඔයාගේ wallet එකේ (පසුම්බියේ) බිට්කොයින් 1ක් තියෙනවා නම්, හාල්වින් එකෙන් පස්සේ ඒක 0.5ක් හරි 2ක් හරි වෙන්නේ නැහැ. මේක stock split එකක් වගේ නෙවෙයි. හැබැයි මයිනර්ස්ලට නම් හාල්වින් එක ලොකු දෙයක්. මොකද එයාලගේ ආදායම එකපාරටම භාගෙට කැපෙනවා. මිල වැඩි වුණේ නැත්නම්, සමහර මයිනර්ස්ලා මයිනින් කරන එක නවත්තන්න පුළුවන්. මොකද ඒක එයාට ලාභදායී නැති වෙන්න පුළුවන්. ඒකෙන් කෙටි කාලෙකට නෙට්වර්ක් එක ස්ලෝ වෙන්න හරි, ආරක්ෂිත බව අඩු වෙන්න හරි පුළුවන්.

හැබැයි බිට්කොයින් වල හරිම දක්ෂ සිස්ටම් එකක් තියෙනවා. එකෙන් මයිනින් කරන එකේ අමාරුකම (difficulty) තනියෙන්ම හදාගන්නවා. මයිනර්ස්ලා අයින් වුණොත්, ඉතුරු වෙන අයට මයිනින් කරන එක ලේසි වෙනවා. ඉතින් නෙට්වර්ක් එක දිගටම හොඳට වැඩ කරනවා.

කෙටියෙන් කිව්වොත්...

• බිට්කොයින් හාල්වින් එක කියන්නේ අවුරුදු හතරකට සැරයක් වෙන සිද්ධියක්.

• මේකෙන් අලුතෙන් හැදෙන බිට්කොයින් වෙනුවෙන් මයිනර්ස්ලට ලැබෙන රිවෝඩ් එක භාගෙට අඩු කරනවා.

• මේක නිර්මාණය කරලා තියෙන්නේ බිට්කොයින් දුර්ලභ කරන්න සහ මුළු සප්ලයි එක බිලියන 21ට සීමා කරන්න.

• ඉතිහාසයේ, හාල්වින් එකෙන් පස්සේ බිට්කොයින් මිල වැඩි වෙලා තියෙනවා. හැබැයි ඒකට සහතිකයක් නැහැ.

• මිලට බලපාන්නේ හාල්වින් එක විතරක් නෙවෙයි, තව ගොඩක් දේවල් තියෙනවා.

ඔයා බිට්කොයින් වල ආයෝජනය කරන්න හිතනවා නම්, මේක මතක තියාගන්න එක වැදගත්. ගොඩක් අයට නම් දිගු කාලීනව තියාගෙන ඉන්න එක සාර්ථක ක්‍රමයක් වෙලා තියෙනවා. හාල්වින් එක වටේට ටයිම් කරලා (timing the market) ගන්න හදන එක සමහරවිට අවදානම් වෙන්න පුළුවන්. ඒ වෙනුවට, සමහරු මිල කොහොම තිබුණත් කමක් නැහැ කියලා, හැම මාසෙම හරි නිශ්චිත කාලෙකට සැරයක් හරි ටික ටික බිට්කොයින් ගන්නවා. මේකට කියන්නේ ඩොලර් කොස්ට් ඇවරේජින් (Dollar Cost Averaging) කියලා. අපි කලින් blog එක්ක මේ ගැන කතා කලා. ඔයාට පුළුවන් ඒක බලන්න ගිහින්. මේකෙන් පුළුවන් ටිකෙන් ටික ඉතුරුම් හදාගන්න, කෙටි කාලීන මිල වෙනස්වීම් ගැන ඕනවට වඩා හිතන්නේ නැතුව.

මේ blog එකෙන් ඔයාලට බිට්කොයින් හාල්වින් එක මොකක්ද, ඇයි මේක වෙන්නේ, සහ මිලට බලපාන්නේ කොහොමද කියලා තේරුම් ගන්න උදව්වක් වෙන්න ඇති කියලා අපි හිතනවා. අපේ පේජ් එකත් එක්ක දිගටම එකතු වෙලා ඉන්න. එතකොට ඔයාලට බිට්කොයින් ගැනයි, මේක වැඩ කරන්නේ කොහොමද කියන එක ගැනයි තවත් සරල, පැහැදිලි පැහැදිලි කිරීම් බලාගන්න පුළුවන්. අදට ගිහින් එන්නම්. සුභ දවසක්.