Air Drop hunting හොඳයිද?

අද අපි කතා කරන්න යන්නේ Crypto ලෝකයේ ගොඩක්ම exciting , ඒ වගේම සමහරවිට ගොඩක්ම භයානක වෙන්නත් පුළුවන් මාතෘකාවක් ගැන. ඒ තමයි එයාර්ඩ්‍රොප්ස් (Airdrops).

ගොඩක් අය හිතන්නේ මේවා "නොමිලේ ලැබෙන සල්ලි" (free money) කියලා, නැත්නම් ඒ ප්‍රොටොකෝල් එකේ මුල්ම user කෙනෙක් වුණාට ලැබෙන ගිෆ්ට් එකක් කියලා. ඇත්තටම මේක හොඳ දෙයක්ද, නැත්නම් හංගපු උගුලක්ද? අපි හොඳටම පැහැදිලි කරගමු.

ඉතින් මේ ගැන ඉතාම පැහැදිලිව අපේ Bitcoin Sri Lanka YouTube නාලිකාවේ වීඩියෝ එක්කින් ඉදිරිපත් කරලා තියනවා. මේ පහල තියෙන්නෙ ඒ වීඩියෝ එක. ඔයාට පුළුවන් ඒකත් බලන්න

Airdrops කියන්නෙ මොකක්ද? (තේරුම සහ ඇත්ත)

ඇත්තටම එයාර්ඩ්‍රොප් එකක් කියන්නේ, අලුතින්ම ආපු Crypto project එකක්. එයාලගේ අලුත් ටෝකන් (Token) ටික, ඒ project එකට උදව් කරපු හෝ ඒකත් එක්ක වැඩ කරපු user ලා අතරේ බෙදා හරින ක්‍රමයක්.

එයාලා න්‍යායාත්මකව (In theory) කියන්නේ, මේක කරන්නේ අයිතිය විමධ්‍යගත කරන්නයි (decentralize කරන්නයි), ඒ වගේම මුලින්ම ආපු අයට reward එකක් දෙන්නයි කියලා. මේ ටෝකන් ගන්න නම්, සාමාන්‍යයෙන් පොඩි පොඩි වැඩ ටිකක් කරන්න වෙනවා. Discord group එකකට join වෙන එක, Tweet එකක් දාන එක, නැත්නම් project එකේ App එක පාවිච්චි කරන එක වගේ දේවල්. එයාලා මේ ටෝකන් "out of thin air" නිර්මාණය කරලා, නොමිලේ දෙනවා.

හැබැයි, එයාර්ඩ්‍රොප්ස් වල ඇත්තම අරමුණ බොහෝ වෙලාවට වෙන්නේ මාකටිං (Marketing) වලින්.

Projects මේවා පාවිච්චි කරන්නේ පුදුම විදියට engagement හදන්නයි, ඒ වගේම එයාලගේ system එක active සහ වටිනාකමක් තියෙනවා වගේ පෙන්වන්නයි. මෙහෙම පෙන්වලා, අලුත් investors ලා දිරිමත් කරනවා, ඇත්ත සල්ලි (real money) දාලා ඒ ටෝකන් එක ගන්න. මේක හරියට පොලිටිකල් කැම්පේන් එකක් වගේ. පුංචි දෙයක් නොමිලේ දීලා, එයාලගේ පිටිපස්සේ ඉන්න සහයෝගය වැඩියි කියලා පෙන්වන්න හදනවා.

හංගපු වියදම් සහ අවාසි

ඉතින්, මේ Air Drop Project එකකට හරි Community එකට හොඳද? උත්තරේ බොහෝ වෙලාවට නැහැ. මේ මුලින් එන excitement එක පිටිපස්සේ හංගපු වියදම් ගොඩක් තියෙනවා. Incentives විකෘති වෙනවා, spamming වැඩ, ඉක්මනට dump කිරීම සහ Market Manipulation වගේ දේවල් මේකට අයිති වෙනවා.

පළවෙනියටම, මේවා Project එකට අවශ්‍ය නැති වර්ගයේ user ලා ආකර්ෂණය කරනවා. එයාලා එන්නේ Project එකේ mission එකට නෙවෙයි, reward එකට විතරයි. එයාලා Network එක හදන්න උදව් කරන්නේ නැහැ, governance වලට දායක වෙන්නෙත් නැහැ.

මේකෙන් ප්‍රධාන ප්‍රශ්න දෙකක් ඇති වෙනවා:

1. සිස්ටම් එකේ හිල් හොයාගෙන ගේම් කිරීම (Farming)

ගොඩක් user ලා මේ "Airdrop farming" වලට යොමු වෙනවා. එයාලා Project එකත් එක්ක interact කරන්න, අවශ්‍ය තරම් විතරක් වැඩ කරන්න Wallet ගණනාවක් (දස ගණන් හෝ සිය ගණන්) හදනවා.

මේකට "සිවිල් ප්‍රහාර" (Civil Attacks) කියලා කියනවා. ඒ කියන්නේ, තමන්ගේම wallets අතරේ බොරු user activity පෙන්නනවා, පුළුවන් තරම් නොමිලේ ටෝකන් claim කරන්න.

ඒ වගේම, ට්‍රේඩිං (Trading) volume එක මත සුදුසුකම් ලැබෙන තැන් වල, එයාලා තමන්ගේම assets තමන්ටම විකුණනවා. මේකට කියන්නේ "වොෂ් ට්‍රේඩින්" (Wash Trading) කියලා. එයාලා මේක කරන්නේ එයාලගේ stats කෘතිමව ඉහළ දාගන්න. උදාහරණයක් විදියට Blur NFT Marketplace එකේ volume එකෙන් ගොඩක් කොටසක් ආවේ මේ විදියට points farm කරන්න එකම assets එහාට මෙහාට flip කරපු traders ලගෙන්.

2. ටෝකන් ලැබුණු ගමන්ම විකුණලා දැමීම (Dumping)

Airdrop එක ලැබුණාම, මේ ටෝකන් නොමිලේ ලැබුණු 'පොඩි වාසියක්' (found money) විදියට තමයි ගොඩක් අය දකින්නේ, මොකද එයාලා සල්ලි දීලා ගත්තේ නැහැනේ. ඉතින්, එයාලට ඒ වෙලාවෙම විකුණලා දාන්න (dumping කරන්න) ලොකු පෙළඹවීමක් තියෙනවා.

ටෝකන් විශාල ප්‍රමාණයක් එකපාරටම Market එකට එනකොට, මේකෙන් විශාල විකුණුම් පීඩනයක් (sell pressure) ඇති වෙනවා. ඒ නිසා මුලින්ම ටෝකන් එකේ මිල සෑහෙන්න දෝලනය (volatile) වෙනවා. මේ high volatility එක සහ එකපාරටම කරන dumping එක Project එකක දිගුකාලීන නිරෝගීතාවයට සෑහෙන්න හානි කරන්න පුළුවන්.

ලොකුම අවදානම: ප්‍රොෆෙෂනල් ස්කෑම් (Scams)

ඔයා වගේ අලුතින් Crypto ගැන ඉගෙන ගන්න කෙනෙක්ට, මේ එයාර්ඩ්‍රොප්ස් ගැන වැඩිපුරම පරිස්සම් වෙන්න ඕන හේතුව තමයි, මේකේ තියෙන ආරක්ෂක අවදානම (Security Risk).

Scammers ලා මේ 'නොමිලේ සල්ලි' වටා තියෙන උණුසුම (hype) පාවිච්චි කරලා, අපේ අවධානය අඩු කරනවා.

Professional අපරාධකරුවෝ මේ වෙනුවෙන් විශාල Infrastructure හදලා තියෙනවා. එයාලා කරන්නේ, නීත්‍යානුකූල Project වල වගේමම පෙනුම තියෙන (pixel-for-pixel copies) බොරු Airdrop Sites හදන එකයි.

හැබැයි, මෙතන තියෙන ලොකුම භයානකකම ඔබේ private keys නැති වෙන එක නෙවෙයි. භයානකකම තමයි, ඔබ "Approve" බොත්තම ක්ලික් කරන එක.

ඔබේ Wallet එක Scam Site එකකට connect කරලා, "Claim Airdrop" කරන්න ක්ලික් කළාම, ඔබ නොදැනුවත්වම භයානක ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත්තුවක් (malicious smart contract) අනුමත කරනවා. මේ කොන්ත්‍රාත්තුවෙන් Scammer ට පුළුවන් වෙනවා, අලුත් Airdrop ටෝකන්ස් විතරක් නෙවෙයි, ඔබේ Wallet එකේ තියෙන අනිත් හැම ටෝකන් එකක්ම, හැම සල්ලියක්ම වියදම් කරන්නට අසීමිත අවසරයක් (unlimited access) ගන්න.

මේකේ බිහිසුණුම උදාහරණය අපි 2024 ජනවාරි මාසයේදී දැක්කා. එක් user කෙනෙක් ඩොලර් 15,000ක ටෝකන් එකක් claim කරනවා කියලා හිතලා, තත්පර තුනක් ඇතුළත 100 ETH (ඒ කියන්නේ ඩොලර් 250,000ක් වටිනා) නැති කරගත්තා. Scammer ගේ automated scripts ක්‍රියාත්මක වෙලා, එයාගේ මුළු ජීවිත කාලේ ඉතිරි කරපු සල්ලි ටිකම drain කළා. ආරක්ෂක විශේෂඥයෝ කියනවා, මේ වගේ "Approval Scams" වලින් වාර්ෂිකව ඩොලර් බිලියනයකට වඩා සොරකම් කරනවා කියලා.

අවසාන තීරණය: Airdrops හොඳද?

ඔබ Bitcoin ගැන උනන්දු වෙන, අලුතින් Crypto ලෝකයට ආපු කෙනෙක් නම්, මේ එයාර්ඩ්‍රොප්ස් පස්සේ යන එක ගැන ගොඩක් පරිස්සම් වෙන්න ඕනේ.

Airdrops කියන්නේ මූලිකවම ඉතා ඉහළ අවදානමක් තියෙන සූදුවක් (gamble) වගේ දෙයක්. "නොමිලේ rewards" ලැබීමේ අවස්ථාවක් තිබුණත්, ඔබ ඔබේ කාලය, Gas Fees (ගාස්තු) සහ වඩාත්ම වැදගත් දේ තමයි විශාල ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත් අවදානමක් දරනවා.

හැබැයි, ඔබට තවමත් මේවා කරන්න ඕනේ නම්, මතක තියාගන්න:

1. ඇත්ත තත්ත්වය තේරුම් ගන්න: යම්කිසි strategy එකක් reward දෙන්න හදලා තියෙනවා නම්, කවුරු හරි ඒක 'ගේම්' කරනවාමයි.

2. Project එක නිරීක්ෂණය කරන්න: Project team එක, මේ බොරු වැඩ (civil abuse) වලට විරුද්ධව ක්‍රියා කරනවද? කෙටි කාලීන farmers ලාට වඩා දිගු කාලීන user ලාට වටිනාකමක් දෙනවද කියලා බලන්න.

3. සෑම දෙයක්ම පරීක්ෂා කරන්න: සැකයෙන් ඉන්න! 'Approve' බොත්තම ක්ලික් කරන්න කලින්, ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත්තුවේ සෑම පේළියක්ම හොඳට කියවන්න. ඔබ මොන වගේ අවසරද (permissions) දෙන්නේ කියලා හරියටම තේරුම් ගන්න.

මතක තියාගන්න, තත්පරයකට ඇති වෙන excitement එක නිසා ඔබ පරිස්සම් වීම නැති කරගත්තොත්, ඒකෙන් ඔබට හැමදේම නැති වෙන්න පුළුවන්.

බොහෝ දෙනෙක්ට, මේ කෙටි කාලීන reward එක, මේ විශාල ආරක්ෂක අවදානමට සහ launch වුණු ගමන්ම dump වෙන volatile tokens පස්සේ යන කාලයට වටින්නේ නැහැ.

සුභ දවසක්.