ආයුබෝවන් අද අපි කතා කරන්නේ ගොඩක් දෙනෙක්ට තියෙන ලොකු ප්‍රශ්නයක් ගැන. ඒ තමයි, 'ශ්‍රී ලංකාව ඇතුලේ Bitcoin නීත්‍යානුකූලද?' කියලා.
ඉතින් මේ ගැන ඉතාම පැහැදිලිව අපේ Bitcoin Sri Lanka YouTube නාලිකාවේ වීඩියෝ එක්කින් ඉදිරිපත් කරලා තියනවා. මේ පහල තියෙන්නෙ ඒ වීඩියෝ එක. ඔයාට පුළුවන් ඒකත් බලන්න
Bitcoin කියන්නේ අපේ රටේ නීත්‍යානුකූල මුදල් වර්ගයක් ද?
2025 වෙනකොට මේකට ඇත්තම උත්තරේ කියනවා නම්, Bitcoin කියන්නේ අපේ රටේ නීත්‍යානුකූල මුදල් වර්ගයක් (legal tender) නෙමෙයි. ඒ වගේම, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් තාමත් කිසිම නීතිමය පාලනයක් (unregulated) යටතේ නැහැ. ඒ වගේම මෙහෙ කිසිම බලපත්‍රලත් (licensed) ක්‍රිප්ටෝ ආයතනයක් ක්‍රියාත්මක වෙන්නෙත් නැහැ. හැබැයි, Bitcoin තමන් ළඟ තියාගෙන ඉන්න එකම අපරාධයක් නෙමෙයි. ඇත්තටම තියෙන අවදානම තමයි, අපි මේවා මිල දී ගන්න සහ පාවිච්චි කරන ගොඩක් ක්‍රම ශ්‍රී ලංකාවේ නීති රීතිවලින් පිටයි. ඒ වගේම සමහර ගෙවීම් ක්‍රමවලට සීමා පනවලා තියෙනවා. අපි මේක පියවරෙන් පියවර පැහැදිලිව කතා කරමු!
2025 දී මොනවද වෙනස් වුණේ?
ගොඩක් දෙනෙක් හිතනවා 2025 වෙනකොට ක්‍රිප්ටෝ ගැන ලොකු වෙනසක් වුණා කියලා. ඔව්, 2025 ජූලි මාසයේදී මහ බැංකු අධිපතිතුමා කිව්වා, ජාත්‍යන්තර මුදල් විශුද්ධිකරණ විරෝධී නීති (anti-money-laundering - AML) සපුරන්න ක්‍රිප්ටෝ සේවා සපයන ආයතන ලියාපදිංචි කරන්න ශ්‍රී ලංකාවට සැලසුමක් තියෙනවා කියලා. මේකෙන් තේරෙන්නේ, අනාගතයේදී මේ සඳහා නීති රීති එන්න නියමිතයි කියන එක. ඒත් හොඳට මතක තියාගන්න, ඒ නීති රීති නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කරනකල්, අදටත් ඔයාලාට කිසිම වෙනසක් වෙලා නැහැ. ඒ කියන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රිප්ටෝ මුදල් තවමත් නියාමනය කරලා නැහැ, ඒ වගේම නීත්‍යානුකූල මුදල් විදියටත් පිළිගන්නේ නැහැ.
නීත්‍යානුකූල මුදල් සහ නියාමනය යන වචනවල තේරුම මොකක්ද?
මේ ලිපියෙදි අපි වචන දෙකක් ගොඩක් පාවිච්චි කරනවා. ඒවා ගැන පොඩ්ඩක් පැහැදිලි කරගමු. පළවෙනි එක තමයි, නීත්‍යානුකූල මුදල් (Legal tender). මේකෙන් කියවෙන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවෙ නීතියෙන් ණය ගෙවීම් සහ ගනුදෙනු වලට පිළිගන්න මුදල් වර්ගය. ඒ කියන්නේ, ශ්‍රී ලංකා රුපියල් විතරයි. Bitcoin කියන්නේ මෙහෙ නීත්‍යානුකූල මුදල් නෙමෙයි. අනිත් එක තමයි, නියාමනය නොකළ (Unregulated). මේකෙන් තේරෙන්නේ, ක්‍රිප්ටෝ ව්‍යාපාර වලට මෙහෙ කිසිම දේශීය බලපත්‍රයක් (local license) නැහැ, ඒ වගේම මේවා පාලනය කරන්න කිසිම නීතිමය රාමුවකුත් (regulatory framework) නැහැ. ඒ කියන්නේ, මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් වුණොත්, අපිට සාමාන්‍යයෙන් ලැබෙන පාරිභෝගික ආරක්ෂාව (consumer protection) ක්‍රිප්ටෝ ගනුදෙනු වලදී ලැබෙන්නේ නැහැ.
මහ බැංකුවයි, FIU එකයි ඇත්තටම කියන්නේ මොනවද?
මහ බැංකුව (Central Bank) නැවත නැවතත් අනතුරු අඟවලා තියෙනවා ක්‍රිප්ටෝ මුදල් නියාමනය කරලා නැහැ, නීත්‍යානුකූල මුදල් නෙමෙයි, ඒ වගේම ශ්‍රී ලංකාවෙ කිසිම නීතිමය ආරක්ෂාවක් නැහැ කියලා. ඒ වගේම ක්‍රිප්ටෝ exchange, custody services, ICO (Initial Coin Offerings) හෝ උපදේශන සේවා (advisory services) කරන්න කිසිම කෙනෙක්ටවත්, කිසිම සමාගමකටවත් බලපත්‍ර දීලා නැහැ. 2024 ජනවාරි මාසයේදී මූල්‍ය බුද්ධි ඒකකය (Financial Intelligence Unit - FIU) ක්‍රිප්ටෝ ආයෝජන වංචා (crypto investment scams) ගැන මහජනතාවට අනතුරු ඇඟෙව්වා. ඒ වෙලාවෙත් එයාලා පැහැදිලිවම කිව්වා, ක්‍රිප්ටෝ මුදල් නියාමනය කරලා නැහැ වගේම ශ්‍රී ලංකාවෙ නීත්‍යානුකූල මුදල් නෙමෙයි කියලා.
ශ්‍රී ලංකාවේ කාඩ්පත් වලින් Bitcoin ගන්න පුළුවන්ද?
සාමාන්‍යයෙන් බැහැ. 2021 ඉඳලා විදේශ විනිමය පනතේ (Foreign Exchange Act) උපදෙස් යටතේ, ශ්‍රී ලංකාවේ ඩෙබිට්/ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් වලින් ක්‍රිප්ටෝ සම්බන්ධ ගෙවීම් කරන්න අවසර නැහැ. බැංකු මේ වගේ ගනුදෙනු සීමා කරනවා. ගොඩක් අය P2P (Peer-to-Peer) ක්‍රමවලට යොමු වෙන්න මේකත් එක හේතුවක්. හැබැයි මතක තියාගන්න, P2P ගනුදෙනුත් අපේ රටේ නීති රීතිවලින් පිටයි.
Bitcoin තමන් ළඟ තියාගෙන ඉන්න එක නීති විරෝධීද?
ඇත්තටම, 'Bitcoin ළඟ තියාගෙන ඉන්න එක අපරාධයක්' කියලා නීතියක් නැහැ. ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ ඔයා ඒක ලබා ගන්නෙයි, පාවිච්චි කරන්නෙයි කොහොමද කියන එක. FIU එකේ ජාතික අවදානම් තක්සේරුවේ (national risk assessment) සඳහන් වෙනවා, සමහර විදේශ විනිමය රෙගුලාසි යටතේ, පදිංචිකරුවන්ට virtual currencies කියන්නේ ආයෝජනය කරන්න අවසර තියෙන කාණ්ඩයක් නෙමෙයි කියලා. සරලවම කිව්වොත්, විදේශ විනිමය (foreign exchange) පාවිච්චි කරලා ක්‍රිප්ටෝ වල ආයෝජනය කරන එකෙන් FX නීති කඩවෙන්න පුළුවන්, වගේම කාඩ්පත් ගෙවීම් සීමා කරලා තියෙනවා. Bitcoin ළඟ තියාගෙන ඉන්න එකම අපරාධයක් නෙමෙයි, හැබැයි ඔයා අවදානමක් ගන්නවා, ඒ වගේම කිසිම නීතිමය ආරක්ෂාවක් ඔයාට ලැබෙන්නේ නැහැ.
ශ්‍රී ලංකාවේ කඩවල්වලට Bitcoin පිළිගන්න පුළුවන්ද?
Bitcoin නීත්‍යානුකූල මුදල් නෙවෙන නිසා, කඩ හිමියන් Bitcoin පිළිගත්තොත්, සාමාන්‍ය ගෙවීම් පද්ධති නීති වලින් එයාලට ආරක්ෂාවක් නැහැ. FIU එකට නිරීක්ෂණය වෙලා තියෙනවා, කඩ හිමියන් කිහිප දෙනෙක් අනියම් විදියට ක්‍රිප්ටෝ පිළිගෙන තියෙනවා කියලා, හැබැයි ඒ ගනුදෙනු බොහොම සීමිතයි. අපේ රටේ බලපත්‍රලත් ක්‍රිප්ටෝ ගෙවීම් ජාලයක් නැති නිසා, ඔයා Bitcoin වලින් ගෙවීමක් කළත්, එහෙම ගෙවීමක් ලබා ගත්තත්, ඒක ඔයාගේම අවදානම මතයි කරන්නේ, ඒ වගේම නියාමනය කරන ලද ගෙවීම් ක්‍රමවලින් පිටයි.
ලංකාවෙ අය පිටරට තියෙන Exchanges පාවිච්චි කරනවා නම් මොකද වෙන්නෙ?
ප්‍රායෝගිකව ගත්තම, ගොඩක් අය USDT (Tether) හෝ BTC (Bitcoin) ගන්න පාවිච්චි කරන්නේ පිටරට තියෙන platform සහ P2P ක්‍රම. හැබැයි මේ ව්‍යාපාර ශ්‍රී ලංකාවේ බලපත්‍රලත් ඒවා නෙමෙයි. ඒ නිසා, ඔයාගේ මුදල් අත්හිටෙව්වොත් (frozen) හෝ මොකක් හරි ආරවුලක් (dispute) ආවොත්, උදව් කරන්න ශ්‍රී ලංකාවේ කිසිම නියාමන ආයතනයක් නැහැ. FIU එක කියනවා P2P ගනුදෙනු ගොඩක් පාවිච්චි වෙන්නේ, කාඩ්පත් මගින් කරන ගනුදෙනු අවහිර කරලා තියෙන නිසා කියලා. මේකෙන් පෙනෙන්නේ ක්‍රිප්ටෝ භාවිතය මිසක්, නීතිමය පිළිගැනීමක් නෙමෙයි. ඉතින්, ගනුදෙනු කරනකොට පරිස්සම් වෙන්න.
වංචා සහ පොදු උගුල්!
ශ්‍රී ලංකාවේ 'වැඩි ලාභ' පොරොන්දු වෙන ක්‍රිප්ටෝ සම්බන්ධ වංචා ගොඩක් වැඩි වෙලා තියෙනවා. FIU එක පැහැදිලිවම අනතුරු අඟවනවා, ව්‍යාජ trading classes, Telegram groups සහ Ponzi-සම්ප්‍රදායේ apps ගැන පරිස්සම් වෙන්න කියලා. ඔයාට පැහැදිලිවම තේරෙන්නේ නැත්නම් ඒ ව්‍යාපාරය සල්ලි හොයන්නේ කොහොමද කියලා සහ ඔයාගේ සල්ලි තියාගෙන ඉන්න බලපත්‍රයක් තියෙන කෙනෙක්ද කියලා බලන්න, සැක සහිතයි නම් ඒකෙන් අයින් වෙන්න. හැමවෙලේම දෙපාරක් හිතලා, තහවුරු කරගෙන වැඩ කරන්න. කිසිම වෙලාවක පීඩනයකින් හෝ හදිස්සියෙන් ආයෝජනය කරන්න එපා.
ඔයා ව්‍යාපාරයක් හෝ startup එකක් කරන කෙනෙක් නම්?
දැනට ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රිප්ටෝ exchanges හෝ custody සේවා සඳහා කිසිම බලපත්‍ර ක්‍රමවේදයක් නැහැ. මහ බැංකුව මේ සේවා දේශීයව ක්‍රියාත්මක කරන්න කිසිම කෙනෙක්ට අවසර දීලා නැහැ. ඔයා ක්‍රිප්ටෝ සම්බන්ධ ව්‍යාපාරයක් කරන්න හිතනවා නම්, ආරක්ෂාකාරීම මාර්ගය තමයි, නීති රීතිවලට අනුකූලව සැලසුම් කරන එක, ඉදිරියේදී එන ලියාපදිංචි කිරීමේ අවශ්‍යතා (registration requirements) ගැන අවධානයෙන් ඉන්න එක, වගේම පාරිභෝගිකයන්ගේ මුදල් ඔයාගේ භාරයට (custody) නොගන්න එක. නීති රීති ප්‍රකාශයට පත් කළ ගමන්ම, AML/CFT (anti-money laundering/combating the financing of terrorism) ප්‍රමිතීන්ට සහ නිසි KYC (Know Your Customer) ක්‍රමවේදයන්ට අනුකූලව වැඩ කරන්න සූදානම් වෙන්න.
නිතර අසන ප්‍රශ්න කිහිපයක් (Short FAQ)
ප්‍රශ්නය: Bitcoin නීත්‍යානුකූලද? නීති විරෝධීද? පිළිතුර: Bitcoin නීත්‍යානුකූල මුදල් නෙමෙයි, ක්‍රිප්ටෝ නියාමනය කරලත් නැහැ. Bitcoin ළඟ තියාගෙන ඉන්න එකම අපරාධයක් නෙමෙයි. හැබැයි, ඒක මිල දී ගන්න/පාවිච්චි කරන ගොඩක් ක්‍රම – විශේෂයෙන්ම කාඩ්පත් ගෙවීම් – විදේශ විනිමය (FX) නීති යටතේ සීමා කරලා තියෙනවා. මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් ආවොත් පාරිභෝගික ආරක්ෂාවක් නැහැ.
ප්‍රශ්නය: මගේ ශ්‍රී ලංකා බැංකු කාඩ්පතක් exchange එකක පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්ද?
පිළිතුර: බැහැ. 2021 FX උපදෙස් යටතේ ක්‍රිප්ටෝ සඳහා කාඩ්පත් ගෙවීම් වලට අවසර නැහැ. ඒකයි බැංකු ඒවා block කරන්නේ.
ප්‍රශ්නය: බලපත්‍රලත් දේශීය exchanges තියෙනවද?
පිළිතුර: නැහැ. මහ බැංකුව කියන්නේ exchanges, custody services, ICO හෝ mining operations සඳහා කිසිම කෙනෙක්ට බලපත්‍ර දීලා නැහැ කියලා.
ප්‍රශ්නය: නීති රීති ඉක්මනින් එයිද?
පිළිතුර: ජාත්‍යන්තර AML ප්‍රමිතීන් සපුරන්න සේවා සපයන ආයතන ලියාපදිංචි කරන්න සැලසුම් කරන බව මහ බැංකුව පෙන්වලා දීලා තියෙනවා. නිල නීති හෝ ගැසට් පත්‍රිකා නිකුත් වුණාම අපි ඔයාලට දැනුම් දෙන්නම්. ඒ වන තෙක්, පාවිච්චි කරන්නන් සඳහා කිසිම වෙනසක් නැහැ.
ප්‍රශ්නය: ක්‍රිප්ටෝ වලින් ලැබෙන ලාභවලට බදු අය වෙනවද?
පිළිතුර: දැනට අභ්‍යන්තර ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව (Inland Revenue Department) ක්‍රිප්ටෝ සම්බන්ධ විශේෂ බදු උපදෙස් ප්‍රකාශයට පත් කරලා නැහැ. ඔයාගේ තත්ත්වය අනුව (ව්‍යාපාරික ආදායම, විදේශ ආදායම වගේ) පොදු බදු නීති අදාළ වෙන්න පුළුවන්. ක්‍රිප්ටෝ සම්බන්ධ ලාභ හෝ ආදායම් ඔයාට තියෙනවා නම්, සුදුසුකම් ලත් ශ්‍රී ලංකා බදු වෘත්තිකයෙක්ගෙන් උපදෙස් ගන්න. (IRD එක පැහැදිලි උපදෙස් නිකුත් කළාම අපි updates දාන්නම්.)
ඔයා Bitcoin ගන්නම තීරණය කරනවා නම්, මේ ආරක්ෂක පියවර ටික බලන්න (Safety Checklist)
තමන්ගේම පාලනය (Self-custody): හොඳ, විශ්වාසදායක non-custodial wallet එකක් පාවිච්චි කරන්න. ඔයාගේ seed phrase එක ආරක්ෂිතව offline තැනක තියාගන්න. ඒක තමයි ඔයාගේ සල්ලි වලට තියෙන එකම ආරක්ෂාව.
කාඩ්පත් වලින් මිල දී ගැනීම් එපා: කාඩ්පත් වලින් ගනුදෙනු කරන්න බල කරන්න එපා; ක්‍රිප්ටෝ සඳහා ඒවාට අවසර නැහැ.
පොරොන්දු විශ්වාස කරන්න එපා: 'මාසෙට 10%ක් sure' වගේ පොරොන්දු දෙනවා නම්, ඒක බොහෝ දුරට වංචාවක් වෙන්න පුළුවන්. පරිස්සම් වෙන්න.
KYC සහ වාර්තා (Records): ඔයා කරන හැම ගනුදෙනුවකම පැහැදිලි වාර්තා තියාගන්න. නීති රීති ආවොත්, ඔයාට මේ වාර්තා ඕන වෙයි.
නැති වුණත් කමක් නැති මුදල් පමණක් ආයෝජනය කරන්න: මිල උච්චාවචනය (volatility) සහ counterparty risk කියන දේවල් ඇත්තටම තියෙනවා. මහ බැංකුව නැවත නැවතත් අනතුරු අඟවන්නේ හේතුවක් ඇතිවයි.
සුභ දවසක්.
සැළකිය යුතුයි:
අධ්‍යාපනික අරමුණු සඳහා පමණි: මෙම ලිපියේ අන්තර්ගතය වර්තමාන තොරතුරු හා අධ්‍යාපනික අරමුණු සඳහා පමණක් එකතු කර ඇති අතර, කිසිඳු ආකාරයක මුදල් ආයෝජන උපදේශයක් නොවේ.
මූල්‍ය උපදෙස් නොවේ: මෙම ලිපිය සහ වීඩියෝව සපයා ඇත්තේ තොරතුරු දැනගැනීම සඳහා පමණක් වන අතර එය මූල්‍ය, නීතිමය හෝ බදු උපදෙස් ලෙස නොසැලකිය යුතුය. ඕනෑම මූල්‍ය තීරණයක් ගැනීමට පෙර ඔබගේම පර්යේෂණ සිදු කර බලපත්‍රලාභී වෘත්තිකයෙකුගෙන් උපදෙස් ලබාගන්න.
Share this post
