ආයුබෝවන් Bitcoin Sri Lanka එකට ආදරයෙන් පිලිගන්නවා. මේ Page එක හරියට හොද යාළුවෙක් වගේ සල්ලි ගැන, තාක්ෂණය ගැන සරලව කියලා දෙනවා, විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ ජීවිතයට ගැලපෙන උදාහරණ එක්ක. අද අපි කතා කරන්නේ BlackRock ගැන, ඒ ආයතනයේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී Larry Fink ගැන, ඒ වගේම එයාලා Bitcoin වලට "spot ETF" එකක් හරහා ආපු එක Bitcoin ඉතිහාසයේ ලොකුම සිදුවීමක් වුනේ ඇයි කියලයි. අද මේ වීඩියෝව බලලා ඉවර වෙනකොට ඔයාලට තේරෙයි BlackRock කියන්නේ කවුද, ETF එකක් කියන්නේ මොකක්ද, "spot" කියන්නේ මොකක්ද, BlackRock ගේ Bitcoin fund එක කොච්චර ඉක්මනට දියුණු උනාද, සමහරු මේ දේට කැමති ඇයි, තවත් සමහරු බය ඇයි, ඒ වගේම BlackRock එයාලගේ clients ලට කියන්නේ කොච්චර Bitcoin තියාගන්න ඕනද කියලත්. මෙතන hype නෑ, පැහැදිලි විස්තරයක් විතරයි.

ඉතින් මේ ගැන ඉතාම පැහැදිලිව අපේ Bitcoin Sri Lanka YouTube නාලිකාවේ වීඩියෝ එක්කින් ඉදිරිපත් කරලා තියනවා. මේ පහල තියෙන්නෙ ඒ වීඩියෝ එක. ඔයාට පුළුවන් ඒකත් බලන්න

BlackRock කියන්නේ මොකද්ද? 

මුලින්ම බලමු BlackRock කියන්නේ මොකද්ද කියලා. BlackRock කියන්නේ ලෝකයේම ඉන්න ලොකුම asset manager එක – සරලව කිව්වොත්, ලොකු ආයතන වලටයි, සාමාන්‍ය මිනිස්සුන්ටයි එයාලගේ සල්ලි funds හරහා manage කරන ආයතනයක්. iShares කියන ETF පරාසය එයාලා තමයි operate කරන්නේ, ඒ වගේම එයාලා දැනට ලෝකයේ ට්‍රිලියන දහයකට (ten trillion) වඩා සල්ලි manage කරනවා. හිතන්නකෝ, ලංකාවේ මුළු තේ කර්මාන්තය, tourism, පිටරටින් එන සල්ලි, exports ඔක්කොම එකතු කරලා ලොකු සල්ලි ගොඩක් හැදුවොත්, ඒකත් BlackRock manage කරන මුළු සල්ලි ප්‍රමාණයට වඩා ගොඩක් පොඩි. එයාලා traditional finance ලෝකයේ ඉන්න ලොකුම players ලා. එයාලා මොනවා හරි market එකකට එනවා කියන්නේ, මුළු ලෝකෙම අවධානය දෙනවා.

Larry Fink ගේ අදහස වෙනස් උනේ ඇයි?

දැන් BlackRock එකේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීයා (CEO) තමයි Larry Fink කියන මහත්තයා. අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ Larry, Bitcoin ගැන විවෘතවම කිව්වේ හොඳ අදහසක් නෙවෙයි. එයා කලින් කිව්වා Bitcoin වැඩිපුරම පාවිච්චි කරන්නේ නරක වැඩ වලට කියලා, ඒ වගේම BlackRock එකේ clients ලා Bitcoin ඉල්ලන්නේ නෑ කියලත් කිව්වා. ඒත් කාලයත් එක්ක එයාගේ අදහස වෙනස් උනා. වැඩි data, හොඳ regulations, ශක්තිමත් custody solutions ආවට පස්සේ Larry, Bitcoin එකට කිව්වේ "digital gold" කියලා. එයා කිව්වා Bitcoin පිටිපස්සේ තියෙන technology එකෙන් finance democratize කරන්න පුළුවන් කියලා – ඒ කියන්නේ investing කියන දේ වැඩිපුර විවෘත, පහසු දෙයක් කරන්න පුළුවන්, පොඩි පොඩි amount වුණත් invest කරන්න පුළුවන් කියලා. මේක ලොකු වෙනසක්: "මේක සැක සහිතයි" කියන තැන ඉඳලා "මේක හොඳ store of value එකක්, ස්ථිර asset class එකක් වෙන්න පුළුවන්" කියන තැනට එයා ආවා. මේ වෙනස උනේ ඇයි? මොකද clients ලාගේ interest එක වැඩි උනා, market එක දියුණු උනා, Bitcoin ආරක්ෂිතව තියාගන්න පහසුකම් වැඩි දියුණු උනා. සරලව කිව්වොත්: වැඩි demand එකක්, හොඳ infrastructure එකක්, පැහැදිලි නීති රීති බිට්කොයින් දියුනු වුණා.

 ETF එකක් කියන්නේ මොකක්ද?

BlackRock ගේ Bitcoin product එකට කලින්, මේ "ETF" කියන වචනය මොකක්ද කියලා පොඩ්ඩක් පැහැදිලි කරගමු. ETF කියන්නේ "Exchange-Traded Fund" එකක්. මේක සරලව කිව්වොත්, stock market එකෙන් ඔයාට ගන්න පුළුවන් basket එකක්. හිතන්නකෝ ඔයා තේ වත්තක share එකක් ගන්නවා කියලා. එතකොට ඔයාට තේ ගහක් අයිති නෑනේ, ඔයාට අයිති වෙන්නේ මුළු වත්තේම output එකේ පොඩි කෑල්ලක්. ETF එකක් වැඩ කරන්නෙත් ඒ විදියටමයි: ඔයා share එකක් ගත්තාම, ඔයාට assets basket එකක exposure එකක් ලැබෙනවා – S&P 500 (U.S. වල ලොකුම companies 500) හෝ gold වගේ දේවල් වල. ETF, සාමාන්‍ය shares වගේම trade කරන්න පුළුවන්, ගන්නයි විකුණන්නයි පහසුයි, වගේම fees සාමාන්‍යයෙන් අඩුයි.

 Bitcoin ETF එකක වර්ග දෙකක්

Spot vs. Futures Bitcoin ETF එකක් හදන්න ප්‍රධාන විදි දෙකක් තියෙනවා. පළවෙනි එක තමයි futures ETF එකක්. මේකේදී ඇත්ත Bitcoin තියාගන්නේ නෑ; මේකේ තියෙන්නේ අනාගත මිල ගැන ඔට්ටු අල්ලන contracts. මේ contracts rollover කරන්න ඕන නිසා, කාලයත් එක්ක මේකේ performance එක ඇත්ත, spot මිලෙන් පොඩ්ඩක් වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. දෙවෙනි එක තමයි spot ETF එකක්. මේක තමයි බොහෝ beginner කෙනෙක් බලාපොරොත්තු වෙන සරල අදහස: fund එකෙන් ඇත්ත Bitcoin මිලදී අරගෙන ආරක්ෂිතව තියාගන්නවා (secure custody). මේ spot ETF එකක එක share එකක් කියන්නේ professional custodian කෙනෙක් ගාව තියෙන ඇත්ත Bitcoin වල පොඩි claim එකක්. අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ බොහෝ දෙනෙක් බලාපොරොත්තු උනේ මේක තමයි – U.S. වල regulators ලා අවසානයේ 2024 මුලදී මේකට අවසර දුන්නා.

 BlackRock ගේ IBIT: ඇයි මේක මෙච්චර වැදගත් උනේ?

 BlackRock ගේ product එකට කියන්නේ iShares Bitcoin Trust කියලා – මේකේ ticker එක "IBIT". ගොඩක් කාලයක් කල්පනාකාරීව හිටියාට පස්සේ, BlackRock මුලින් පොඩි පොඩි පියවර ගත්තා – සමහර funds වලට Bitcoin futures පාවිච්චි කරන්න අවසර දුන්නා, crypto infrastructure providers ලා එක්ක හවුල්කාරිත්වයන් හැදුවා, ඒ වගේම මේකේ තියෙන risks manage කරගන්න හැටි ඉගෙන ගත්තා. ඊට පස්සේ එයාලා spot ETF එකක් වෙනුවෙන් apply කළා, ඒක 2024 ජනවාරි මාසේ live උනා. ඇයි මේක මෙච්චර ලොකු දෙයක් උනේ? මොකද BlackRock ගේ brand එකෙන් conservative investors ලට කියන්නේ, "මේක හොඳට pack කරලා තියෙන්නේ, supervise කරලා තියෙන්නේ, ඒ වගේම asset management වල ඉන්න විශ්වාසනීයම ආයතනයකින් operate කරන්නේ" කියන එකයි. ඔයාගේ තාත්තාට හරි, boss ට හරි crypto exchange account එකක් හදන්න හරි, private keys ගැන ඉගෙන ගන්න හරි කැමති නැති වුණත්, එයාලට IBIT එකේ share එකක් brokerage account එකකින් ගන්න පුළුවන්, එතකොට එයාලට ක්ෂණිකව Bitcoin exposure එක ලැබෙනවා. මේ පහසුව නිසා ගොඩක් දේවල් වෙනස් උනා.

 IBIT කොච්චර ඉක්මනට දියුණු උනාද?

මේක කොච්චර ඉක්මනට දියුණු උනාද කියනවා නම්: අදහාගන්න බැරි තරම් වේගයෙන්. IBIT කියන්නේ ETF launch වලින් වැඩිම සාර්ථකත්වයක් ලැබුව එකක්. සති කීපයක්, මාස කීපයක් ඇතුළත බිලියන ගණන් වටිනාකමින් යුත් assets මේකට ආකර්ෂණය කරගත්තා. මේ වේගයට හේතු කීපයක් තියෙනවා. පළවෙනි එක, Bitcoin තියාගන්න සරල, regulated විදිහක් එනකල් බලාගෙන හිටපු investors ලා අතරේ ලොකු demand එකක් තිබුණා. දෙවෙනි එක, මේකේ fee එක commodity-style ETF වලට සාපේක්ෂව සාධාරණයි, ඒ වගේම wallets, seed phrases වගේ දේවල් ඉගෙන ගන්නවට වඩා මේක ගොඩක් පහසුයි. තුන්වෙනි එක, BlackRock ගේ distribution network එක හරිම විශාලයි – wealth managers ලයි, institutions ලයි දැනටමත් එයාලගේ products දිනපතාම පාවිච්චි කරනවා. ඒ නිසා එයාලා "Bitcoin" එකතු කළාම, ඒක ඉක්මනටම ජනප්‍රිය උනා.

 IBIT සහ සාමාන්‍ය ETF අතර වෙනස මේක අපි සාමාන්‍ය, traditional ETF එකක් එක්ක සංසන්දනය කරලා බලමු: S&P 500 fund එකක් එක්ක. BlackRock, ගොඩක් ලොකු, අඩු වියදම් S&P 500 ETF එකක් operate කරනවා. මේකේ fee එක හරිම පොඩි – ඩොලර් සියයකට අවුරුද්දකට ශත කීපයක් වගේ. ඒ වගේ funds හැදුවේ අඩු වියදම්, core holdings විදිහට තියාගන්න. Bitcoin ETF එකේ fees වැඩිපුර අය කරනවා, මොකද spot Bitcoin fund එකක් custody කරන එකටයි, operate කරන එකටයි විශේෂිත ආරක්ෂාවකුයි, operations වලකුයි අවශ්‍ය වෙනවා. පුදුම හිතෙන කාරණය තමයි: IBIT සමහර stock index funds වලට වඩා පොඩි වුණත්, ඒකේ වැඩි fee එක නිසා BlackRock එකට ගොඩක් ලොකු equity ETF වලින් එන revenue එකට සමාන – නැත්නම් සමහර වෙලාවට වඩා වැඩි – revenue එකක් උපයන්න පුළුවන්. BlackRock කියන business එකට, Bitcoin ඉක්මනටම ජනප්‍රිය වුණා විතරක් නෙවෙයි, ව්‍යාපාරික විදිහටත් ගොඩක් වැදගත් වුණා.

 BlackRock ගේ මේ Bitcoin පියවරේ හොඳ පැති මොනවද?

 දැන් බලමු BlackRock Bitcoin වලට ආපු එක හොඳ දෙයක්ද, නරක දෙයක්ද කියලා. අපි මේක තුලනාත්මකව බලමු. හොඳ පැති: මේක නිසා සාමාන්‍ය investors ලට Bitcoin පහසුවෙන් ළඟා කරගන්න පුළුවන් වෙනවා. විශේෂයෙන්ම crypto exchange එකක් touch නොකරන අයට. මේකෙන් Bitcoin වලට තව legitimacy එකක් එකතු වෙනවා – pension funds, family offices, traditional banks වගේ ආයතන වලට BlackRock සම්බන්ධ වුණාම වඩාත් පහසුයි. ඒ වගේම මේකෙන් liquidity එක වැඩි වෙනවා වගේම pricing එකත් තවත් හොඳ වෙනවා. ලොකු, හොඳ ආයතන ඇත්ත Bitcoin, transparent structure එකක් යටතේ තියාගන්නකොට, ඒකෙන් market එකේ තියෙන අපහසුතා අඩු වෙලා market එක වඩාත් ස්ථාවර වෙන්න පුළුවන්. ලෝකයේ ගොඩක් මිනිස්සුන්ට, මේක තමයි Bitcoin එයාලගේ retirement accounts වලටයි, long-term savings වලටයි ගේන පාලම.

 මේකේ තියෙන ගැටළු මොනවද?

 දැන් බලමු මේකේ තියෙන ගැටළු මොනවද කියලා. Bitcoin වල මූලික අදහසක් තමයි self-custody – ඒ කියන්නේ "not your keys, not your coins" කියන එක. ETF එකක් එක්ක යනකොට, ඔයාට private keys වල control එක නෑ. ඒ නිසා ගොඩක් Bitcoin ටිකක් ලොකු ආයතන සහ custodians ලා අතට යනවා. මේ concentration එක Bitcoin community එකේ සමහර අයව බය කරනවා. තව ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා: Bitcoin හැදුවේ intermediaries ලා හරහා තියාගන්නද, නැත්නම් පුද්ගලයන් කෙලින්ම තියාගන්නද කියලා? ETF කියන්නේ ඇත්ත Bitcoin වලින් එකට එකක් backup වෙලා තියෙන්න කියලා හැදුවත්, සාමාන්‍ය investor කෙනාට manager වයි, custodian වයි විශ්වාස කරන්න වෙනවා. ඉතින් trade-off එක පැහැදිලියි: සරල බවයි, පහසුවයි එදිරිව sovereignty එකයි, කෙලින්ම control එකයි.

 BlackRock clients ලට මොනවද නිර්දේශ කරන්නේ?

 BlackRock එයාලගේ clients ලට ඇත්තටම මොනවද නිර්දේශ කරන්නේ? එයාලගේ public guidance එක ගොඩක් කල්පනාකාරී සහ මැනලා කියපු දෙයක්. එයාලා Bitcoin ගැන කතා කරලා තියෙන්නේ potential diversifier එකක් විදිහට – ඒ කියන්නේ stocks හෝ bonds වගේ කෙලින්ම හැසිරෙන්නේ නැති දෙයක් විදිහට – ඒ වගේම සුදුසු investors ලට, හොඳ risk controls එක්ක, පොඩි allocation එකක්, සාමාන්‍යයෙන් portfolio එකේ එකට දෙකට (1-2%) වගේ තියාගන්න කියලා යෝජනා කරලා තියෙනවා. මේකෙන් කියන්නේ "ඔක්කොම දාන්න" කියන එක නෙවෙයි, "ඔයාගේ risk එක dominate නොකරන ප්‍රමාණයකින් කල්පනාකාරීව පාවිච්චි කරන්න" කියන එකයි. අනාගතය ගැන පුරෝකථන මොනවද? BlackRock, Bitcoin වලට price targets publish කරන්නේ නෑ, ඒත් Larry Fink ගේ කතා බහෙන් ඔයාට දිශාව කියන්න පුළුවන්: එයා Bitcoin එකට digital gold එක්ක compare කරනවා, වගේම මේ technology එකට finance වල කොටස් නැවත reshape කරන්න පුළුවන් කියලා විශ්වාස කරනවා. මේකෙන් කියන්නේ Bitcoin වලට long-term, structural role එකක් තියෙනවා කියන එක – ඒ කියන්නේ මිනිස්සු මේක තියාගන්නේ trendy නිසා නෙවෙයි, savings වලටයි, diversification වලටයි මේක පැහැදිලි කාර්යභාරයක් ඉටු කරන නිසා.

 ශ්‍රී ලංකාවේ ඔයාලට පොඩි සටහනක්

 ශ්‍රී ලංකාවේ ඔයාලට පොඩි සටහනක්. IBIT වගේ U.S. spot ETFs තියෙන්නේ U.S. exchanges වල. ශ්‍රී ලංකාවේ ඉඳන් මේවාට access කරන්න දේශීය නීති රීති, brokerage පහසුකම්, වගේම currency controls නිසා සීමා වෙන්න පුළුවන්. ඔයාට මේ ETF කෙලින්ම ගන්න බැරි වුණත්, මේවා ගැන අවබෝධ කරගන්න එක තවමත් ප්‍රයෝජනවත්. මේ funds වලින් global liquidity එකටයි, price එකටයි බලපෑම් කරන්න පුළුවන්, ඒ වගේම මේවා ලෝකයේ Bitcoin ගැන කතා කරන විදිහ වෙනස් කරනවා – serious, long-term asset එකක් විදිහට මිසක්, නිකන්ම speculative trade එකක් විදිහට නෙවෙයි. ඔයා මෙහේ Bitcoin වලින් save කරන්න ඉගෙන ගන්නවා නම්, පිටරට ඉන්න ලොකුම players ලා මේකට කොහොමද එන්නේ කියලා දැනගන්න එක ප්‍රයෝජනවත්. 

සාරාංශයක් විදිහට කියනවා නම්: BlackRock කියන්නේ asset management වල ඉන්න ලොකුම නම. Larry Fink මුලින් සැකෙන් හිටියත්, market එක දියුණු වෙනකොට supporter කෙනෙක් බවට පත් වුණා. ETF එකක් කියන්නේ stock market එකේ ගන්න පුළුවන් සරල basket එකක්; spot Bitcoin ETF එකක් ඔයා වෙනුවෙන් ඇත්ත Bitcoin තියාගන්නවා. BlackRock ගේ spot ETF එක 2024 මුලදී launch කරා, ඒක record වේගයකින් දියුණු උනා, මොකද ඒකෙන් විශ්වාසදායක, regulated, පහසු විදිහක් Bitcoin exposure ගන්න දුන්නා. මේකේ හොඳ පැත්ත තමයි පහසුවයි, legitimacy එකයි; නරක පැත්ත තමයි පෞද්ගලික control එක අඩු වීමයි, institutional concentration එකයි. BlackRock ගේම message එක තමයි Bitcoin පොඩි diversifier එකක් විදිහට සලකන්න කියන එක, core holding එකක් විදිහට නෙවෙයි, වගේම gold වගේ long-term බලන්න කියන එක.

මේකෙන් ඔයාට Bitcoin ගැන, විශේෂයෙන් BlackRock, Larry Fink, සහ spot ETFs ගැන තව ටිකක් පැහැදිලි උනා නම්, අපිත් එක්ක රැදිලා ඉන්න. තවත් beginner-friendly explanations, ඇත්ත උදාහරණ එක්ක, ඉගෙන ගන්න Bitcoin Sri Lanka එක්කම ඉන්න. අපි ඔයාව පියවරෙන් පියවර ගයිඩ් කරනවා, ඒ නිසා ඔයාට විශ්වාසයෙන් ඉගෙන ගන්න පුළුවන්. අදට ගිහින් එන්නම්. සුභ දවසක්...!